Bakteri plağının kontrolü periodontal hastalığın başarılı bir tedavisi ve korunması için kesinlikle yapılması gereken bir işlemdir. Bu durum bütün hastalar için uygulanmalıysa da özellikle ağız dokuları mikro – organizmalara karşı düşük direnç gösteren bireylerde daha da fazla bir önem kazanır. Etkili bir plak kontrolü, hastanın anlayışına, motive oluşuna, el yeteneğine ve temizliğin diş yüzeylerinin hepsinde yapılıp yapılmamasına dayanır. Bunlardan birinin eksikliği tedavi üzerinde rol oynar.
Hasta uzun bir süre günlük plak kontrolünü yapma mesuliyetini taşırsa tedavinin başarıya ulaşma şansı artar. Plağı ortadan kaldırmak için değişik icatlar ve metotlar ortaya konmuşsa da burada önemli olan hastanın etkili bir şekilde diş yüzeyleri üzerinden plak birikintilerinin giderilmesidir. Bunun için hasta hangi tekniği ve aleti iyi bir el yeteneği ile kullanabiliyorsa bu yöntem tercih edilmelidir.
Plak kontrolünde, her dişin her yüzeyindeki plakların ortadan kaldırılması gereklidir. Bazı hastalar dişlerini sık olarak fırçaladıklarını söylerlerse de yapılan klinik plak kontrolünde bu hastaların sadece ikinci küçük azıdan ikinci küçük azı dişine kadar dişlerin okluzal ve vestibül yüzeylerini fırçaladıklarını anlaşılmıştır.
Yani dişlerin diğer birçok yüzeylerinde bakteri plakları kalmakta ve yumuşak dokular bakteri plakları kalmakta ve yumuşak dokular bakteri plaklarının harap edici etkilerine maruz kalmaktadır. Hastaların pek çoğu diş fırçalamanın diş ve ağız sağlığı bakımından yeterli olduğuna inanırlar ve bir diş hekimi tarafından yapılan diş fırçalamanın yetersiz olduğunun söylenmesi onlar için bir sürpriz teşkil eder. Kendilerine dişlerin dil yüzeylerinin ve diş aralarının temizlenme metotlarının söylenmediği den yakınabilirler.
Bir diş hekimi olarak hastalarımıza gün de üç defa dişlerinizi fırçalayın demek yeterli değildir. Onlara bakteri plağının ne olduğunu ve plağı ortadan kaldırmak için dişlerini fırçalamaları mecburiyetini anlatmak lazımdır. Hasta tarafından uygulanan ve dişlerin üzerindeki plakları ortadan kaldırabilen her temizleme metodu iyi bir teknik olarak kabul edilmelidir. Yeter ki bu teknikle yumuşak ve sert diş dokularına zarar verilmesin.
Bakteri plağını kaldırmak için, fırça kıllarıyla, dental – floss adı verilen özel ipliklerle veya şerit şeklindeki gazlı bezle, diş kürdanlarıyla dişer arası uyarıcılar (stim-u-dent) veya buna benzer maddelerle diş üzerini sürterek temizlemekten başka bir metot yoktur. Şimdiye kadar, plak oluşumunu önlemek veya bir kere plak meydana geldi mi bakteri kolonilerini kesin olarak ortadan kaldırmak için, ağız gargarası veya su spreyi gibi bir icat bulunamamıştır. Bu nedenle, plakların kaldırılması tamamen mekanik bir etki üzerine dayanmaktadır.
Herhangi bir plak kontrol metodunun etkinliği temizlenmesi gereken diş yüzeylerine temizleme aletinin erişebilme durumuna da bağlıdır. Bir dişte epitelyal bağlantı mine – sement birleşiminde ise bu dişin yüzeyleri, derin bir periodontal cep ihtiva eden diş yüzeylerine kıyasla daha rahat ve iyi bir şekilde temizlenir. Açıkça anlaşabileceği gibi sıhhatli dişlerdeki temizlenme yüzeyleri ve bu dişler üzerinde plak oluşumuna açık olan çukurluklar daha azdır.
Bir başka deyişle, cepler oluşunca bakteri kolonilerinin birikeceği konkav yüzeyler daha fazlalaşır ve böyle kısımların temizlenme güçlüğü de artmış olur. Böyle problemli yüzeyler devamlı olarak hastanın plak kontrol gayretlerinin neticesiz kalmasına neden olabilir. Örneğin, üst birinci küçük azının mezial yüzeyindeki konkavlık, operasyon sonrasında hasta tarafından çok dikkatli bir temizliği gerektirir. Aynı zamanda, formasyon bölgeleriyle kökler üzerindeki gelişim çukurları da iyi bir bakıma ihtiyaç gösterir. Hastanın bu bölgelerde mükemmel bir temizliği yapmasının çok güçlü olduğunu, fakat bu sahaların temizlenmesi sonucunda hastalığın oluşumu veya ilerlemesinin geç olacağını bilmesinde fayda vardır.
Diş hekiminin bakteri plağı kontrolünde hastadan ne beklediğini ve hastasının bu beklemenin ne kadarını başardığını bilmesi ve bunu iyi değerlendirilmesi gereklidir. Hastanın dişlerini temizlenmesinde el yetiğinin az olması söz konusu olduğunda, plak kontrolünün etkinliğini el fırçalarından çok elektrikli diş fırçaları kullanması ile artırıla bilinir. Elektrikli diş fırçalarının ancak birkaç tipinde dişler arasını temizleyen uçlar vardır ve belki de bu şekilde diş aralarındaki bakteri plaklarını kaldırmak ideale en yakın olandır. Ağız içerisindeki debrislerin kaldırılmasında tazyikli su veren aygıtların kullanılması da ağız hijyenini teminde faydalı bir usul dür.
Plak kontrol metodunun etkinliği emin oluşuyla ters orantılıdır. Yani çok kuvvet tatbiki plağı iyi kaldırabildiği gibi diş ve dişetine zararlı olabilir de. Bu nedenle, harap edici plak kaldırma metotlarından sakınmalıdır. Örneğin öne ve arkaya uzun darbeler halinde sert diş fırçası kıllarıyla diş fırçalama diş ve dişetinin aşınmasına neden olur. Diş kürdanlarının uygun şekilde kullanılmaması dişeti papillerinin harabiyetine sebep olur. Plağın kaldırılmasında emin ve etkili bir metot hastanın yeteneklerine ve tavırlarına bağlıdır.
Yanıt Bırak