1. Süt Dişlerinde Kuaffaj Tekniği
Daha önce sayılan sakıncalardan ötürü direkt kuaffajdan kaçınılmalıdır,pulpanın açılması halinde vital ya da mortal ampütasyona başvurulmaktadır.
Pulpanın açılmadığı derin dentin çürüklerinde ise aşağıdaki indirekt kuaffaj tekniği uygulanmalıdır.
-Diş pamuk rulolarla tükürükten yalıtılır.
-Kavite hazırlanır,
-Yumuşak ince bir dentin tabakası bırakana kadar çürük temizlenir,
-Kavite steril su ile yıkanır,kurutulur,
-Koyu kıvamda hazırlanmış öjenat (ZOE) ile bütünüyle doldurulur,
-Duyarlık ve ağrı olmadığı takdirde 10-15 gün sonra, bir frez yardımı ile öjenatın yüzeyel tabakaları 1-mm. kalana kadar kaldırılır, kavite duvarları temizlenir.
-Üzerine amalgam dolgu yapılır.
2. Süt Dişlerinde Amputasyon Tekniği
Süt dişlerinde ampütasyon, en çok başvurulan ve oldukça kolay ve başarılı olan endodontik tedavi metodudur. Amputasyon daha önce değinilen endikasyonlarına göre “vital” ve “mortal” olur.
Vital Amputasyon Tekniği: Vital ampütasyonda %2lik Xylocaine ile anestezi yapılarak, diş tükürükten yalıtılır ve o seansta kuron pulpası çıkarılır, kanal ağızlarına steril bir frezle 1 mm. kadar girilir. İnce bir tabaka Ca(OH)2 ve onun üzerine ZOE yerleştirildikten sonra kavite geçici dolgu maddesi ile kapatılır. Bir iki haftalık bir kontrol süresinden sonra klinik bir belirti yoksa siman kaide konulup asıl dolgu yapılır.
Fakat son yıllarda süt dişlerine kalsiyum hidroksitle yapılan vital ampütasyonlara itirazlar olmaktadır. VIA tarafından yapılan bir araştırmada 103 vakada sadece % 31,1 başarı elde edilmiştir. DOYLE,32 süt dişi üzerinde %50 başarı elde ettiğini histolojik kontrollerle göstermektedir. Kalsiyum tuzlarının kök rezorpsiyonlarını hızlandırdığı ya da iç rezorpsiyonlara yol açtığı ileri sürülmektedir.
Mortal Amputasyon Tekniği:
Birinci seans:
1. Diş tükürükten yalıtıldıktan sonra,bir rond frez ya da keskin bir ekskavatörle kavite yeterince temizlenir.
2. İnce bir rond frez ya da bir sond ile pulpa yüzeye yakın bir bölgeden delinir. Süt dişlerinde çürük çabuk ilerlediği ve çok kez pulpa kendisini sekonder dentinle koruyacak zaman bulamadığı için ayrıca dış yüzeye yakın olduğundan açılması sürekli dişlerden daha çabuk ve kolaydır.
3. Pulpanın açık bölgesi üzerine,nekroze edici bir pattan ufak bir miktar yerleştirilip diş geçici simanla kapatılır.
Bekleme süresi konulan nekroze edici patın cinsine göre değişir. Arsenik asiti 24-48 saatten fazla bırakılmamalıdır. Daha az dozlu ya da fenol ile birlikte kullanılan arsenik daha uzun süre bırakılabilir. Formol ya da fenol ile pulpa nekroze edilebilir, fakat uzun süre beklemek gerekir,ağrı riski de vardır. Süt dişlerinde en iyisi %25 arsenik kapsayan şerben kobalt ya da paraformaldehit preparatı olan pulpatoxin kullanmaktır. Birincisi 4-5 ikincisi 2-5 günde etkilerini gösterirlerse de daha uzun süre de bırakılabilirler.
Süt dişlerinde arsenik uygulanırken şu durumlar göz önünde bulundurulmalıdır:
- Arsenik uygulanacak süt dişlerinin mutlaka radyografik kontrolü gerekir.
-Fizyolojik kök rezorpsiyon ne kadar ilerlemişse arseniği bekletme süresi o kadar az olmalıdır; böylece sürekli diş germine kadar ilacın sızmasına engel olunur.
-Fizyolojik rezorpsiyonunun çok ilerlediği durumlarda süt dişini ağızda tutmak gerekiyorsa, anestezi altında vital ampütasyon uygulanmalıdır;böylece arseniğin doğrudan doğruya alttaki diş folikülü üzerine konulması önlenmiş olur.
-Arayüz çürüklerinde harabiyet çok fazla ise arsenik sızmasına karşı kavitenin çok dikkatli kapatılması gerekir; kaviteye konulan pamuğun liflerinin geçici dolgu maddesi ile kavite arasından dışarı çıkarak ilacı sızdırmalarına engel olmalıdır.
- Akut pulpitis fazında,ağrılı durumda olan dişlere birinci seansta arsenik uygulamayıp ağrı giderici bir pansman yerleştirilmelidir; çünkü pulpada zaten var olan hiperemiye,nekroze edici ilaçların meydana getireceği şimik hiperemi de eklenir ve ağrı daha şiddetlenir, ayrıca süt dişlerinde akut pulpitis fazlaları çok kısa ve nekroza geçiş çok çabuk olduğundan ikinci seansta bazen arseniğe gerek olmadan da pulpanın öldüğü görülür.
Fizyolojik sallantısı aşırı derecede artmış ve düşmesine 1,5-2 yıldan daha az kalmış süt dişlerine arsenik uygulamak doğru değildir.
İkinci Seans:
1. Diş tükürükten yalıtılarak geçici dolgu maddesi kaldırılır, arsenik konmak üzere pulpa tavanında açılan deliğe sokulan ince bir fissür frez kavitenin sınırları boyunca gezdirilerek pulpa odasının tavanı bütün olarak çıkartılır. Kavite içerisinde aşağıdan yukarı doğru hareket ettirilen bir sondla duvarlarda sarkık bölgeler olup olmadığı kontrol edilir.
2. Pulpa odasını dolduran nekroze pulpa dokusu bir rond frez ya da ekskavatörle temizlenerek kanal ağızları meydana çıkarılır.
3. Sıra ile H2O2 (10 vol.), alkol (60 derece), alkol (90 derece) ile kavite silinip kurutulur.
4. Mortal ampütasyon için,sürekli dişlerde kullanılan Gysie patı yerine,süt dişlerinin ampütasyonunda alttaki diş germine zarar vermek üzere daha hafif bir antiseptik pat tercih edilmelidir:
-MARMASSE bu iş için (ZOE) tavsiye eder.
-BUCİARELLİ ve SARGENTİ-RİCHLER, (N2- Normal) patını kullanmaktadırlar. Bu pat apikal bölgenin fizyolojik aktivitesini etkilememekte ve kökler normal rezorpsiyonlarına devam etmektedirler.
-Pulpada hafif duyarlılık olduğu durumlarda (Rockles 8) ile pansman yapıp 48 saat sonra antiseptiği (ZOE) ile karıştırarak elde edilen patla ampütasyon gerçekleştirmek de olumlu sonuçlar vermektedir.
3. Süt Dişlerinde Kanal Tedavisi Tekniği
a) Pulpitisli Dişlerde: Vital yapılacaksa anestezi altında çalışılır, mortal olacaksa mortal ampütasyonda anlatılan koşullara uyarak nekroze edici bir patla önce pulpa devitalize edilir. Kanal tedavisinin sonraki işlemleri vital ya da mortal de çalışırsa aynıdır.
-Ön dişlerde palatinal yüzde orta çizgiyi geçene kadar 1.nolu fissür frezle kavite genişletilir. Süt azılarında da yardımcı kavite bütün oklüzal yüzü içerisine alacak şekilde hazırlanır.
-Pulpa odasındaki pulpa dokusu rond frezle temizlenir.
-İnce, steril bir tirnerf ile kök pulpası çıkartılır. Ön dişlerin geniş olan kanalında bu işlem kolaydır. Oysa,süt azılarının aşırı diverjan olan köklerine tirnerf ya da kanal eğesi ile girerken dikkatli olmalıdır.
-Röntgende kök boyu ölçülerek, steril kanal eğeleri ile kanal 4no:ya kadar genişletilir. Kanal duvarlarının inceliği göz önüne alınarak 6 no.ya kadar genişletmeye gerek yoktur.
-Kanal kurutulup dezenfekte edildikten sonra, rezorbe olucu ve alttaki sürekli diş germini etkilemeyecek bir patla doldurulur. Fizyolojik kök zorbsiyonu dikkate alınarak kanala gütta konulmamalıdır.
Kanal dolgu maddesi olarak çeşitli patlar tavsiye edilebilir. Örneğin: WALKHOFF patı Toz : iyodoform Likit : klor- fenol – kanfr- mentol ya da (Kalsiyum hidroksit- damıtık su) karışımı.
-Kanal dolgusu röntgenle kontrol edildikten sonra, aynı seans son dolgu yapılır. Pedodonti Polikinliğinde, ön dişler için bile amalgan uygulanmaktadır.
b) Gangrenli ve periodontitisli dişlerde: Ateşle birlikte, lokalize ya da yaygın br osteo-periostit, bir sellülit varsa (akut periodontitis) lokal tedavi yanında, genel tedaviye de gerek vardır. Bu taktirde il seansta:
- Geniş bir şekilde pulpa odası açılarak, kanal ya da kanalların drenajı sağlanır.
- Gerekiyorsa antibiotik verilir.
Akut durum geciktikten sonra, ya da olay başından beri sessiz ise, tedavi için aşağıdaki sıra izlenir:
- Diş tükürükten izole edilerek, hiç kalıntı bırakmaksızın rondfrez ve ekskavatör yardımı ile pulpa odası temizlenir.
- Kanallara fazla girmeksizin pulpa odasına kalıcı bir pansman yerleştirilir. Süt dişlerinde en çok kullanılan dezenfektan maddeler arasında: sodyum hipoklorit, formokrezol, Rockles, (Klor fenol-kanfrmentol) sayılabilir.
- Sonraki seasta, kanallar genişletilerek aynı maddeden dezenfekte edilirler.
- İltihabın derecesine göre saısı saptanan dezenfeksiyon seanslarından sonra, kanal dolgusu yapılır. Burada da rezorbe olucu bir pat kullanılır. Dikkat edilecek nokta, bu patın, periapikal komplikasyon meydana getirebilecek kortikoid' ler kapsamamasıdır.
- Röntgen kontrolünden sonra diş geçici olarak kapatılırç
- Bir dahaki seansta kalıcı dolgu yapılır.
Yanıt Bırak